Sherlock Gibi Düşün

BBC'nin Sherlock'unda kullanılan zihin sarayı tekniği aslında hafızayı geliştirebilir. Nasıl mı?

Sherlock Holmes, olağanüstü hafıza ve gözlem güçlerine sahiptir. Karakterin önceki versiyonlarından farklı olarak, BBC serisi Sherlock'un "danışman dedektifi", hafızayı ve hatırlama yeteneklerini büyük ölçüde geliştirdiği gösterilen gerçek bir hafıza tekniğini kullanıyor.

Holmes'un “Akıl Sarayı” adını verdiği bu hafıza tekniği, bilgiyi hatırlama konusundaki inanılmaz derecede etkileyici yeteneğini açıklamak için kullanılan bir kurgusal icat gibi görünse de aslında geçerli bir anımsatıcıdır. Her yıl Dünya Hafıza Şampiyonalarında yarışan “Hafıza Sporcuları”, hatırlama güçlerini geliştirmek için bu tekniği kullanırlar.

Peki bu teknik ilk olarak nasıl ortaya çıktı?

Bu teknik 2.500 yıl önce Antik Yunan'a kadar uzanıyor. Bu eserin arkasında yatan hikaye ise şöyle:

Simonides adlı bir şair bir yemeğe katılmış. O dönemde şairler bu gibi önemli törenlere katılır ve şiir okurlarmış. Simonides de şiirini ezbere okumuş, kapıdan çıkmış, tam o anda ziyafet verilen salon çökmüş ve içerideki herkes ölmüş. Ölmekle kalmamışlar, bedenleri artık tanınacak vaziyette bile değilmiş. Hiç kimse içeride kimin olduğunu, nerede oturduklarını söyleyemez ve cesetler düzgünce gömülemez durumdaymış. Simonides, enkazın ortasında sağ kalan tek davetli olarak gözlerini kapatmış ve zihninin gözüyle yemekte hangi misafirin nerede oturduğunu görmüş. Yemektekilerin akrabalarını ellerinden tutup, her birini enkazın ortasındaki sevdiklerinin yanlarına götürmüş.

Evet, dediğimiz gibi bu hikaye 2.500 yıl öncesine kadar uzanıyor. Günümüzdeyse hafıza kaybının ve hafıza büyümesinin beyinde nasıl ortaya çıktığını daha iyi anlamak için Hollanda'daki bir araştırma grubu, “lokus yöntemi” (zihin saray tekniği için kullanılan teknik bir terim, aynı zamanda loci metodu da denmektedir) etkinliğini inceledi. Deneyin ilk bölümünde; hafıza sporcularının beyin fonksiyonlarını, ortalama hafızası olan ve anımsatıcı eğitim geçmişi olmayan insanlarınkilerle karşılaştırdılar. Sporcular ve kontrol katılımcıları farklı işlevsel bağlantı modellerine sahip olsalar da araştırmacılar, sporcuların etkileyici hafıza becerilerinin olağanüstü beyin anatomisi veya genel bilişsel üstünlükle ilişkili olmadığını keşfettiklerinde şaşırdılar.

Loci Yöntemi, aynı fikrin çok daha gelişmiş bir çeşididir.

Kısaca açıklamak gerekirse yöntem, hatırlanması gereken her öğeyi fiziksel bir konuma bağlamayı içerir. Her fiziksel konum, "akıl sarayınızda" bir yerdir. Burası çok iyi bildiğiniz gerçek bir bina veya kendi eviniz gibi bir saraydan daha basit bir yer olabilir.

Hatırlanması gereken öğeleri temsil etmek için canlı görüntüler yaratırsınız ve öğeyi binada belirli bir konuma yerleştirirsiniz. Öğeleri hatırlamanız gerektiğinde, zihninizdeki binayı gezerek sırayla hatırlayabilirsiniz.

Buradaki fikir, rastgele öğeleri hatırlamaya yardımcı olmak için mekanı tanımayı kullanmaktır. Hafıza sarayı teoride, öğelerin listelerini, rastgele rakamları veya sevdiğimiz hemen hemen her şeyi hatırlamak için sahip olduğumuz bu doğuştan gelen yeteneği kullanmamıza izin veriyor. Uygulaması zor olsa da teknik konsept olarak oldukça basittir. Eğer bir konuşma yapmanız gerekirse bu konuşmayı ezberlemekten ziyade akıl sarayınızda gezinerek anımsama yöntemini kullanabilirsiniz.

Bunu yapmak için; iyi bildiğiniz bir sokağı resmedin ve yol boyunca kendinize çeşitli yer işaretleri bırakarak istediğiniz konularla ilişkilendirin. Zihinsel olarak yolu takip edin, bu işaretler sayesinde bir sonraki konuşmanız gereken konuyu hatırlayacaksınız. Benzer şekilde, belirli anılar veya bilgi parçaları da bir akıl sarayının odalarındaki nesnelerle ilişkilendirilebilir.

Sherlock Holmes'un zihin sarayı normal bir insanınkinden çok daha fazla olsa da bu kavram ilk göründüğü kadar zorlayıcı değildir. Gördüğünüz veya duyduğunuz her şeyi hatırlamanıza izin vermeyebilir, ancak lokus eğitimi yöntemlerinden geçmek hafızanızı büyük ölçüde geliştirebilir.

Konu ile ilgili Joshua Foer’in TedX konuşmasını mutlaka izleyiniz.

Kaynak: 1,2